Ziarniniaki – czym są?
Ziarniniaki (granulomata) to przewlekłe zmiany zapalne skóry i błon śluzowych, będące wynikiem odpowiedzi organizmu na trudne do usunięcia czynniki egzogenne lub endogenne. Ziarniniaki dzielą się na zakaźne i niezakaźne. Do pierwszej grupy zaliczamy te powstające w przebiegu między innymi: gruźlicy, trądu, kiły oraz w przebiegu infekcji bakteryjnych atypowymi patogenami, np. Mycobacterium marinum. Ziarniniaki niezakaźne są charakterystyczne dla chorób autoimmunologicznych i układowych, takich jak: sarkoidoza, choroba Crohna, ziarniniak Wegenera. Ich powstanie może także wystąpić jako reakcja na ciała obce np. na nici chirurgiczne, materiały syntetyczne, wypełniacze tkankowe.
Jak wyglądają ziarniniaki?
W badaniu klinicznym ziarniniaki często przybierają postać guzków lub twardych nacieków skórnych, które nie ulegają owrzodzeniu. Mogą być niebolesne i utrzymywać się przez długi czas bez wyraźnej progresji. Właśnie z powodu tej niespecyficznej prezentacji klinicznej ziarniniaki bywają mylone z innymi patologiami skóry, takimi jak naczyniaki, włókniaki, torbiele naskórkowe, tłuszczaki czy zmiany nowotworowe – zarówno łagodne, jak i złośliwe. Bez badania histopatologicznego często nie jest możliwe jednoznaczne postawienie diagnozy.
Diagnoza i rozpoznanie ziarniniaków
Rozpoznanie opiera się przede wszystkim na wywiadzie oraz ocenie klinicznej. Czasami konieczne jest wykonanie badań dodatkowych – dermatoskopii, posiewu ze zmiany, badań immunologicznych czy biopsji z oceną mikroskopową. W niektórych przypadkach konieczne jest wykonanie dodatkowych badań obrazowych w celu oceny układowego charakteru zmian (np. w sarkoidozie).
Leczenie ziarniniaków zależy od etiologii
W przypadkach infekcyjnych stosuje się leczenie celowane (np. przeciwprątkowe), natomiast w ziarniniakach niezakaźnych najczęściej wykorzystuje się glikokortykosteroidy, leki immunosupresyjne i biologiczne a także leczenie zabiegowe, czasami z wykorzystaniem laseroterapii. W przypadku reakcji na ciało obce usunięcie źródła drażnienia może doprowadzić do samoistnego wycofania się zmiany.
