Czym są malformacje naczyniowe?
Wrodzone malformacje naczyniowe to nieprawidłowości w budowie i funkcjonowaniu naczyń krwionośnych, które występują już od momentu narodzin dziecka. Są one stosunkowo częste, a ich zróżnicowana charakterystyka sprawia, że wymagają indywidualnego podejścia w każdym przypadku.
Malformacje mogą dotyczyć tętnic, żył lub naczyń limfatycznych. Mogą też występować w postaci guzów, wzniesień skórnych lub zmian w obrębie głębszych tkanek, takich jak mięśnie czy narządy wewnętrzne. W zależności od typu zmiany, wrodzone malformacje naczyniowe mogą powodować różne objawy: od kosmetycznych, po takie, które prowadzą do poważnych zaburzeń funkcjonowania organizmu, jak krwawienia, infekcje czy problemy z przepływem krwi.
Do najczęstszych rodzajów malformacji naczyniowych należą:
- Malformacje kapilarne – łagodna manifestacja dotycząca końcowych, najmniejszych naczyń krwionośnych – kapilarnych. Objawia się najczęściej nadmiernym przebarwieniem skóry koloru czerwonego, wynikającym z nieprawidłowego nagromadzenia naczyń kapilarnych.
- Malformacje żylne – polegają na nieprawidłowym nagromadzeniu i nieprawidłowej budowie naczyń żylnych. Zmiany mogą dotyczyć powłok skóry dając charakterystyczne przebarwienie lub mogą znajdować się w głębszych tkankach objawiając się jako „miękki” guz.
- Malformacje tętniczo-żylne (AVM – arteriovenous malformations) – to nieprawidłowe połączenia między tętnicami a żyłami – występujące stosunkowo rzadko.
- Malformacje limfatyczne (lymphangiomas) – zmiany w obrębie naczyń limfatycznych.
Diagnoza wrodzonych malformacji naczyniowych
Współczesna diagnostyka wrodzonych malformacji naczyniowych opiera się głównie na obrazowaniu medycznym. Ultrasonografia, rezonans magnetyczny (MRI) oraz tomografia komputerowa (CT) są kluczowymi narzędziami wykorzystywanymi w celu dokładnej oceny lokalizacji, wielkości oraz charakterystyki malformacji. Często wykonywane są także badania dopplerowskie, które pomagają w ocenie przepływu krwi w obrębie zmienionych naczyń.
W przypadku podejrzenia zmian w obrębie narządów wewnętrznych, diagnostyka może obejmować również angiotomografię, która pozwala na ocenę naczyń w całym organizmie.
Ważnym elementem diagnostycznym jest także historia choroby pacjenta oraz dokładny wywiad rodzinny.
Leczenie wrodzonych malformacji naczyniowych
Leczenie wrodzonych malformacji naczyniowych w chirurgii dziecięcej jest procesem wieloaspektowym, a strategia terapeutyczna zależy od typu malformacji, jej lokalizacji oraz stopnia zaawansowania. Wiele malformacji naczyniowych może być bezobjawowych i nie wymagać interwencji, jednak w przypadku, gdy zmiany te prowadzą do powikłań lub mają charakter estetyczny, interwencje chirurgiczne są wskazane.
Laseroterapia
W przypadku malformacji dotyczących powłok skóry wykorzystywana jest laseroterapia „bezdotykowa” lub laseroterapia wewnątrztkankowa. Stosowanie lasera o odpowiedniej długości fali pozwala na zmniejszenie lub całkowite usunięcie zmian, minimalizując przy tym ryzyko blizn i powikłań.
Zabiegi chirurgiczne
Chirurgiczne usunięcie malformacji naczyniowej jest często konieczne, szczególnie w przypadku zmian nasilonych, jeżeli chodzi o rozmiar lub lokalizację. W leczeniu brane są pod uwagę różne sposoby interwencji. W przypadku zmian w trudno dostępnych miejscach, może być konieczne zastosowanie różnych technik chirurgicznych a nawet nowoczesnych technik mikroskopowych, aby uniknąć uszkodzenia okolicznych struktur.
Embolizacja
Jest to metoda, która polega na zamykaniu nieprawidłowych naczyń poprzez podawanie specjalnych środków bezpośrednio do guzów lub obliterację wewnątrznaczyniową. Powoduje to zmniejszenie ukrwienia w obszarze malformacji i jej zanikanie. Często jest stosowana w połączeniu z leczeniem chirurgicznym lub w przypadkach, gdy operacja jest niemożliwa.
Leczenie farmakologiczne
Niektóre malformacje naczyniowe mogą wymagać stosowania leków, takich jak inhibitory angiogenezy (np. sirolimus), które mogą ograniczyć wzrost nieprawidłowych zmian lub zmniejszyć objawy towarzyszące malformacji. Leczenie farmakologiczne jest stosowane głównie w przypadkach, gdzie interwencje chirurgiczne mogą wiązać się z dużym ryzykiem.
Powikłania i długoterminowa opieka
Chociaż współczesne leczenie wrodzonych malformacji naczyniowych jest coraz bardziej skuteczne, istnieje ryzyko powikłań. Należy do nich między innymi krwawienie, infekcje oraz trwałe zmiany estetyczne. W związku z tym pacjenci wymagają długoterminowej opieki specjalistycznej, której celem jest monitorowanie efektów leczenia oraz zapobieganie nawrotom.
Chirurgia dziecięca w leczeniu wrodzonych malformacji naczyniowych, koncentruje się nie tylko na poprawie zdrowia fizycznego dziecka, ale także na poprawie jakości życia pacjenta, w tym aspektu psychologicznego związanego z estetyką i funkcjonalnością ciała.
