Jądra to kluczowy element męskiego układu rozrodczego. Pełnią istotne role zarówno w procesie rozrodczym, jak i w produkcji męskich hormonów płciowych. Patologie jąder u chłopców mogą występować w każdym wieku – od noworodkowego po okres dojrzałości płciowej i obejmują szereg chorób. To niezwykle ważne, aby wobec jakichkolwiek wątpliwości związanych z jądrami skonsultować się ze specjalistą. Tutaj postaramy się przedstawić najczęściej występujące patologie jąder u chłopców, z zaznaczeniem kiedy najczęściej występują.
Wnętrostwo
Wnętrostwo – niezstąpienie jądra, czasami nazywane jego niestabilnością (łac. cryptorchismus). Jest to jedna z najczęstszych wrodzonych wad u chłopców, u podstaw której leżą problemy związane z rozwojem embriologicznym jąder w okresie prenatalnym. Termin wnętrostwo jest równoznaczny z brakiem jądra w mosznie – mogło ono zatrzymać się albo na fizjologicznej drodze swojego zstępowania z brzucha do moszny albo znajduje się w zupełnie nietypowym miejscu. Diagnoza stawiana jest najczęściej w wieku noworodkowym lub niemowlęcym podczas badania fizykalnego pacjenta przeprowadzonego przez specjalistę chirurgii lub urologii dziecięcej. W wieku szkolnym częściej niż typowym wnętrostwem spotykamy się z określeniem „jądra wędrujące”, czyli czasowym brakiem obecności jąder w mosznie, który niekoniecznie będzie leczony operacyjnie.
W zależności od braku jednego lub obu jąder w mosznie, od możliwości ich wybadania na drodze zstępowania do moszny lub nie, wieku pacjenta, w którym potwierdzono wnętrostwo obowiązują różne schematy postępowania diagnostyczo-terapeutycznego.
Dlaczego jądro nie zstąpiło do moszny po urodzeniu?
- Niewłaściwy rozwój anatomiczny: W niektórych przypadkach jądro nie zstępuje do moszny podczas procesu rozwoju płodowego ze względu na jego wady wrodzone.
- Problemy hormonalne: Patologie w zakresie gospodarki hormonalnej, która jest odpowiedzialna za rozwój i prawidłowe zstępowanie jąder, mogą wpłynąć na ich migrację – ta sytuacja najczęściej dotyczy dzieci urodzonych przedwcześnie.
- Przyczyny genetyczne: Niektóre przypadki mogą być związane z genetycznym predyspozycjami, wnętrostwo jest składową niektórych zespołów wad genetycznych.
Leczenie wnętrostwa
- Standardem postępowania w chwili obecnej jest chirurgiczne leczenie tej wady. Operacja polega na sprowadzeniu i zabezpieczeniu jądra w mosznie. Może być wykonywana zarówno u niemowląt, jak i u starszych dzieci. W zależności od lokalizacji jądra wykonywana jest metodami chirurgii otwartej wspomaganymi czasem laparoskopią, leczenie może być jedno- lub wieloetapowe.
- Leczenie hormonalne jest obecnie rekomendowane niezwykle rzadko, w konkretnie uzasadnionych przypadkach.
W celu uzyskania szczegółowych informacji zapraszamy na konsultację do Chirurgia Bednarska.
Wodniak jądra – łac. hydrocoele testis
Wodniakiem jądra określamy nagromadzenie się surowiczego płynu pomiędzy blaszkami osłonki pochwowej jądra. Wyróżniamy dwa rodzaje wodniaków:
- Komunikujący: Który jest konsekwencją utrzymanej drożności wyrostka otrzewnej i przemieszczania się płynu między jamą brzuszną a moszną. Częściej występuje w wieku niemowlęcym i przedszkolnym.
- Niekomunikujący: W którym nie ma takiego połączenia. Jest typowy dla noworodków oraz dla chłopców w okresie pokwitania i starszych.
Przyczyny powstawania wodniaka jądra
- Brak fizjologicznego zamknięcia się występującego w okresie prenatalnym połączenia pomiędzy jamą brzuszną i moszną, co prowadzi do gromadzenia się płynu.
- Stany zapalne i urazy, które mogą prowadzić do nadmiernego tworzenia się płynu w okolicy jądra.
- Pourodzeniowy wodniak jądra u noworodków.
Objawy wodniaka jądra
- Obrzęk w okolicy moszny lub w dolnej części brzucha: Obrzęk zazwyczaj jest niebolesny, skóra nad nim niezmieniona, jądro prawidłowo wyczuwalne. Obrzęk może czasem powodować dyskomfort, szczególnie u starszych chłopców.
- Wodniak w dolnej części brzucha to wodniak powrózka nasiennego (łac. funiculocoele): postępowanie w jego przypadku jest bardzo podobne do postępowania w przypadku wodniaka jądra.
Leczenie wodniaka jądra
Dobór strategii postępowania zależy od typu wodniaka oraz wieku pacjenta. Wybieramy spośród:
- Obserwacji – tak zwana strategia „watch and wait”, najczęściej w przypadku niekomunikujących wodniaków obserwowanych od okresu noworodkowego.
- Aspiracja płynu – ze względu na wysokie ryzyko nawrotu i brak możliwości radykalnego wyleczenia wodniaka jest to bardzo rzadko wybierana strategia postępowania.
- Metod chirurgicznych – leczenie chirurgiczne jest leczeniem radykalnym i skutecznym. W zależności od typu wodniaka stosowane są różne metody. U dzieci i młodzieży leczenie to odbywa się w znieczuleniu ogólnym.
W celu uzyskania szczegółowych informacji należy skonsultować się z doświadczonym specjalistą
Przepuklina pachwinowa – łac. hernia inguinalis
Utrzymanie drożności pomiędzy jamą brzuszną a moszną w przypadku jego niewielkiej średnicy prowadzi do powstania komunikującego wodniaka jądra (patrz wyżej), w przypadku szerokiego połączenia mamy do czynienia z przepukliną pachwinową. Jest to najczęstsze wskazanie do interwencji chirurgicznej u dzieci. Zazwyczaj odbywa się w trybie planowym w znieczuleniu ogólnym. Nagle pojawiająca się przepuklina w postaci bolesnego guza w dole brzucha (tzw. przepuklina pachwinowa uwięźnięta) może wymaga natychmiastowej interwencji lekarskiej. U chłopców musimy w takiej sytuacji zawsze pamiętać o ryzyku uciśnięcia jądra przez narządy jamy brzusznej!
Przyczyny powstawania przepukliny pachwinowej
- Brak fizjologicznego zamknięcia się występującego w okresie prenatalnym połączenia pomiędzy jamą brzuszną i moszną, co prowadzi do przemieszczania się narządów jamy brzusznej poza nią.
- Wcześniactwo, które jest przyczyną niedojrzałości anatomicznej.
- Osłabienie tkanek w okolicy pachwinowej może być spowodowane genetycznymi predyspozycjami lub przeciążeniem fizycznym – zazwyczaj występuje u pacjentów dorosłych, nie u dzieci.
Objawy świadczące o przepuklinie
- Obrzęk w okolicy pachwinowej, czasami u chłopców schodzący do moszny a u dziewczynek do warg sromowych: jest to główny objaw przepukliny pachwinowej. Obrzęk najczęściej jest niebolesny i może pojawić się zarówno u noworodków, jak i u starszych dzieci. U starszych dzieci częściej obserwowany jest po wysiłku fizycznym.
Leczenie przepukliny pachwinowej
Ze względu na przyczyny powstawania, przepukliny pachwinowe u dzieci są wadami wrodzonymi i jedyną metodą ich skutecznego wyleczenia jest leczenie chirurgiczne. Może ono odbyć się zarówno metodami chirurgii otwartej, jak i małoinwazyjnymi.
U pacjentów dorosłych leczenie przepuklin pachwinowych odbywa się w zupełnie inny sposób, ponieważ przyczyny ich powstawania są nabyte. Czasami w leczeniu pacjentów dorosłych stosuje się tzw. siatki, których zadaniem jest „umocnienie” osłabionych tkanek w okolicy pachwinowej.
