Czym się objawia i jak wygląda leczenie?
Złamania kości śródręcza należą do najczęstszych urazów ręki, a wśród nich szczególne miejsce zajmuje tzw. „złamanie bokserskie”. Określenie to nie oznacza, że uraz dotyczy wyłącznie sportowców. Nazwa wzięła się z mechanizmu powstawania – jest to typowe złamanie, wynikające z uderzenia pięścią w twardy obiekt, np. ścianę, mebel czy przypadkowo spotkaną przeszkodę. Najczęściej do uszkodzenia dochodzi w obrębie części dalszej piątej kości śródręcza, prowadząc do charakterystycznego zniekształcenia i bólu zlokalizowanego w obrębie podstawy małego palca.
Objawy złamania kości śródręcza
Złamanie bokserskie ma dość łatwy do rozpoznania obraz kliniczny. Do najczęstszych objawów należą:
Ból po stronie łokciowej dłoni – występuje zwykle bezpośrednio po urazie i nasila się przy zaciskaniu pięści, chwytaniu przedmiotów oraz każdym ruchu palców.
Obrzęk i zasinienie – okolica nasady piątej kości śródręcza szybko puchnie, a w kolejnych godzinach pojawia się wyraźne zasinienie, obejmujące także grzbiet dłoni.
Zniekształcenie obrysu dłoni – skrócenie lub obniżenie szyjki kości śródręcza (część dalsza V kości śródręcza) powoduje zapadnięcie się linii knykci. Pacjent zauważa, że „kostka” małego palca znika lub jest wyraźnie niżej ustawiona.
Ograniczenie ruchomości palców– ból i obrzęk utrudniają zginanie oraz prostowanie palców, zwłaszcza podczas próby zaciśnięcia pięści.
Objawy skręcenia osi palca– część pacjentów zauważa, że podczas próby zaciśnięcia pięści mały palec ustawia się pod nienaturalnym kątem, co świadczy o zaburzeniu osi palca w wyniku przemieszczenia odłamów.
Diagnostyka – kiedy konieczne jest RTG?
W przypadku podejrzenia złamania kości śródręcza niezbędne jest wykonanie zdjęcia rentgenowskiego w kilku projekcjach. Badanie pozwala ocenić:
- lokalizację miejsca złamania,
- stopień przemieszczenia odłamów,
- ewentualne skrócenie kości,
- rotację odłamów wpływającą na ustawienie palca.
Prawidłowa ocena radiologiczna jest kluczowa, ponieważ niektóre przemieszczenia wymagają repozycji lub leczenia operacyjnego.
Jak wygląda leczenie złamania bokserskiego?
Postępowanie zależy od rodzaju i nasilenia przemieszczenia odłamów.
Leczenie zachowawcze
Stosuje się je w złamaniach stabilnych, bez istotnych przemieszczeń i bez zaburzeń osi palca. Polega ono na:
- repozycji ręcznej (jeżeli jest potrzebna),
- unieruchomieniu dłoni w opatrunku gipsowym lub ortezie typu „szyna dłoniowo-palcowa”,
- unieruchomienie zapobiegające wtórnemu przemieszczeniu: zgięcie wyprostowanego palca do kąta około 80 w stawie śródręczno-palcowym
źródło : surgeryreference.aofoundation.org
- utrzymaniu palców w pozycji funkcjonalnej przez okres ok. 3–4 tygodni
- stopniowym wprowadzeniu ćwiczeń poprawiających ruchomość.
Leczenie zachowawcze daje dobre efekty u większości pacjentów, pod warunkiem prawidłowego ustawienia odłamów.
Leczenie operacyjne
Zabieg rozważa się w sytuacjach, gdy:
- przemieszczenie odłamów przekracza akceptowalne normy,
- występuje rotacja palca widoczna podczas zginania,
- złamanie jest niestabilne, wieloodłamowe lub obejmuje inne kości dłoni,
- w przypadku wtórnych przemieszczeń po leczeniu nieoperacyjnym.
Operacja polega na anatomicznym odtworzeniu ustawienia odłamów i ich stabilizacji przy pomocy drutów Kirschnera, śrub lub małych płytek. Po zabiegu konieczne jest krótkie unieruchomienie, a następnie rehabilitacja.
Rehabilitacja po złamaniu kości śródręcza
Powrót pełnej sprawności wymaga zastosowania odpowiednich ćwiczeń oraz pracy nad ruchomością stawów. Celem jest:
- odzyskanie zgięcia i wyprostu palców,
- poprawa siły chwytu,
- zmniejszenie obrzęku i sztywności,
- przeciwdziałanie przykurczom, które mogą pojawić się po dłuższym unieruchomieniu.
Rehabilitację rozpoczyna się zwykle po zdjęciu ortezy lub opatrunku, a w przypadku leczenia operacyjnego – zgodnie z zaleceniami chirurga.
Rokowanie i możliwe powikłania
Złamanie bokserskie goi się zwykle dobrze, szczególnie u pacjentów, którzy przestrzegają zaleceń dotyczących unieruchomienia i dalszej fizjoterapii. W niektórych przypadkach mogą jednak wystąpić:
- trwałe obniżenie linii knykcia,
- niewielka deformacja przy zaciskaniu pięści,
- ograniczona ruchomość małego palca,
- dolegliwości bólowe przy obciążeniu,
- zrost w nieoptymalnej pozycji – szczególnie przy nieleczonych rotacjach.
Wczesna ocena lekarska i prawidłowo dobrane leczenie znacząco zmniejszają ryzyko takich następstw.
