Problemy z oddawaniem moczu należą do częstszych przyczyn wizyt w poradniach urologii dziecięcej. Jako prawidłową sytuację uznaje się swobodne oddanie moczu w jednej porcji, z opróżnieniem pęcherza moczowego do końca, czyli bez zalegania moczu po mikcji. Oddawanie moczu kroplami, w sposób wydłużony, w kilku porcjach lub z wyraźnym wysiłkiem to zawsze sygnały alarmowe, które wymagają wnikliwej diagnostyki. Mogą świadczyć zarówno o zaburzeniach czynnościowych dolnych dróg moczowych, ale także o nieprawidłowościach anatomicznych.
Prawidłowa mikcja u dziecka
U większości dzieci kontrola mikcji w dzień rozwija się pomiędzy 2. a 4. rokiem życia. Prawidłowe oddawanie moczu powinno odbywać się przy pełnym rozluźnieniu mięśni dna miednicy i cewki moczowej, najlepiej w pozycji siedzącej (u dziewczynek zawsze) lub stojącej (często u chłopców). Strumień moczu powinien być szeroki, równy, nieprzerwany i nie powinien wymagać dodatkowej pracy tłoczni brzusznej czy parcia. Odstępstwa od takiej sytuacji wymagają konsultacji specjalisty i przeanalizowania zastanej sytuacji klinicznej, zwłaszcza jeżeli dolegliwości trwają w czasie lub towarzyszą im inne objawy.
Najczęstsze przyczyny nieprawidłowego oddawania moczu (np. kroplami lub porcjami):
- Zaburzenia czynnościowe pęcherza – nadreaktywność pęcherza moczowego, jego niedoczynność, pęcherz neurogenny czy dyskoordynacja pomiędzy mięśniem wypieraczem a zwieraczem cewki mogą prowadzić do przerywanego strumienia moczu.
- Zwężenie ujścia zewnętrznego cewki moczowej – szczególnie u chłopców, gdzie stulejka lub zapalnie zwężone ujście zewnętrzne cewki moczowej mogą powodować utrudniony odpływ moczu.
- Wady wrodzone układu moczowego – np. zastawki cewki tylnej u chłopców, które prowadzą do zaburzeń w odpływie moczu i wtórnych, często nieodwracalnych, zmian w górnych drogach moczowych.
- Zakażenia układu moczowego – infekcje mogą powodować bolesne i niepełne mikcje, podczas których dziecko często próbuje opróżniać pęcherz w kilku etapach lub wstrzymuje oddawanie moczu.
- Czynniki psychogenne i nawykowe – nieprawidłowe nawyki toaletowe, zbyt wczesne odpieluchowanie lub świadome przerywanie mikcji.
Diagnostyka problemów z oddawaniem moczu u dzieci
Podstawą diagnostyki jest bardzo szczegółowy wywiad z rodzicami i dzieckiem oraz badanie fizykalne.
Jako badania dodatkowe, zarówno obrazowe jak i laboratoryjne, stosuje się:
- Badanie ogólne moczu wraz z posiewem w celu wykluczenia infekcji.
- USG układu moczowego z oceną zalegania po mikcji, co pozwala potwierdzić niepełne opróżnianie pęcherza.
- Inne badania obrazowe (rezonans magnetyczny, tomografia komputerowa) pozwalają poszerzyć anatomiczną ocenę dróg moczowych, w sytuacjach klinicznych, gdzie badanie ultrasonograficzne jest niewystarczającym.
- Uroflowmetria, czyli przepływ cewkowy, oceniający mikcję poprzez analizę strumienia moczu. Badanie to może wykazać przeszkodę w odpływie moczu z pęcherza.
- Cystoskopia służy wykluczeniu anatomicznych przeszkód cewki moczowej i ocenie pęcherza.
Leczenie problemów z oddawaniem moczu u dzieci
Leczenie zawsze zależy od przyczyny dolegliwości: w przypadku infekcji będzie to antybiotykoterapia, najlepiej celowana oraz profilaktyka nawrotów. Przy zaburzeniach czynnościowych dolnych dróg moczowych stosuje się uroterapię (trening pęcherza poprzez pracę z prawidłowymi nawykami), farmakoterapię (np. leki antycholinergiczne lub leki z grupy alfablokerów) a czasami fizjoterapię urologiczną. W przypadku wad anatomicznych konieczne może być leczenie chirurgiczne, np. usunięcie zastawek cewki tylnej czy plastyka ujścia cewki moczowej. Bardzo istotnym jest wsparcie psychologiczne i edukacja, zarówno pacjentów jak i rodziców, w zakresie prawidłowych nawyków dotyczących mikcji.
Leczenie nieprawidłowego oddawania moczu u dzieci w Poznaniu
Oddawanie moczu kroplami lub w kilku porcjach u dzieci nie jest objawem fizjologicznym i zawsze wymaga wyjaśnienia jego przyczyny. Może wskazywać na przejściowe zaburzenia czynnościowe czy spowodowane infekcją, ale także na wady wrodzone, które mogą mieć poważne konsekwencje dla pracy dróg moczowych.
Wczesne rozpoznanie i wdrożenie odpowiedniego leczenia pozwolą uniknąć powikłań, takich jak nawracające zakażenia układu moczowego czy uszkodzenie miąższu nerek. Każdy przypadek powinien być skonsultowany z lekarzem specjalistą, w tym wypadku z urologiem dziecięcym. Zapraszamy na konsultację do Chirurgia Bednarska.
