Moczowody olbrzymie to rzadkie, ale bardzo istotne rozpoznanie medyczne. Mogą występować zarówno u dorosłych jak i dzieci i zawsze wymagają konsultacji urologicznej.
Czym są moczowody olbrzymie?
Moczowody to cienkie „rurki”, które transportują mocz z nerek do pęcherza moczowego. Mają swoją określoną długość i średnicę, adekwatne do wieku, ale poszerzenie powyżej 7 mm u dzieci uważane jest za patologię i nazywamy je wówczas moczowodami olbrzymimi (łac. hydrourether).
Termin ten określa zatem patologiczne poszerzenia moczowodów, które może prowadzić do zaburzeń w odpływie moczu z nerek do pęcherza, wstecznego uszkodzenia nerek i zakażeń układu moczowego
Przyczyny powstawania moczowodów olbrzymich
Moczowody olbrzymie mogą mieć różne przyczyny, zarówno wrodzone, jak i nabyte. U dzieci najczęściej obserwuje się:
– zaburzenia anatomiczne i czynnościowe
Najczęściej mamy do czynienia ze zwężeniem ujścia moczowodu w miejscu jego połączenia z pęcherzem moczowym, co utrudnia odpływ moczu. Jest to wynikiem nieprawidłowej budowy ściany moczowodu w jego końcowym odcinku.
Czasami spotykamy zastawki moczowodowe (przetrwałe struktury płodowe, które blokują odpływ moczu), inne przewężenia moczowodów (będące wynikiem wad wrodzonych, stanów zapalnych, chorób onkologicznych) lub wady wrodzone nerek w postaci ich zdwojenia z nieprawidłowym ujściem dodatkowego moczowodu w obrębie pęcherza moczowego lub struktur pozapęcherzowych
– odpływ pęcherzowo-moczowodowy
Jest to sytuacja, gdzie mocz zamiast płynąć w kierunku do pęcherza moczowego, cofa się do moczowodów i nerek. Może to prowadzić do ich nadmiernego rozciągania i utrwalonego poszerzenia.
Objawy moczowodów olbrzymich
Objawy moczowodów olbrzymich mogą się różnić w zależności od wieku, stopnia zaawansowania patologii oraz ich przyczyny. Co powinno zaniepokoić rodziców:
- Bóle brzucha lub bóle w dolnej części pleców – mogą pojawiać się jako wynik zwiększonego ciśnienia w drogach moczowych.
- Częste zakażenia układu moczowego – zastój moczu w drogach moczowych sprzyja rozwojowi bakterii, co zwiększa ryzyko infekcji.
- Problemy z oddawaniem moczu – dziecko może skarżyć się na trudności w oddawaniu moczu lub częste potrzeby wizyt w toalecie.
- Obecność krwi w moczu.
Diagnostyka moczowodów olbrzymich
Aby prawidłowo zdiagnozoać moczowody olbrzymie u dziecka należy przeprowadzić szereg badań, ale przede wszystkim i jako pierwsze, badanie USG układu moczowego, badanie ogólne moczu i badanie parametrów nerkowych z krwi.
Pozostałe badania obrazowe (CUM, KT, MRI, RSCT) pozostają do decyzji lekarza konsultującego.
Leczenie moczowodów olbrzymich
Leczenie moczowodów olbrzymich zależy od ich przyczyny, wieku pacjenta, nasilenia objawów towarzyszących oraz ogólnego stanu zdrowia dziecka. Do decyzji lekarza konsultującego pozostają:
- Leczenie zachowawcze – w niektórych przypadkach postępowanie obserwacyjne z regularnie wykonywanymi badaniami kontrolnymi jest wystarczającą strategią.
- Antybiotykoterapia – traktowana jako leczenie wspomagające w przypadku nawracających zakażeń układu moczowego. Czasami jako prewencję infekcji dróg moczowych, szczególnie u małych dzieci lub dzieci z wadami układu moczowego, przewlekle stosowane są leki odkażające lub leki ułatwiające spływ moczu.
- Małoinwazyjne leczenie endoskopowe – czasami przez cewkę moczową wprowadza się specjalny cewnik, który umożliwia odpływ moczu z nerki i zmniejsza zastój moczu w układzie moczowym. Czasami, przy wykorzystaniu cystoskopii, stosuje się poszerzanie zwężonego fragmentu moczowodu specjalnym balonem. U dzieci takie interwencje wymagają pobytu w szpitalu i znieczulenia ogólnego.
- Leczenie chirurgiczne – jeśli moczowody są znacznie poszerzone, co może szkodzić górnym drogom moczowym a mniej agresywne leczenie nie jest możliwe, konieczna jest operacja. Chirurgiczne leczenie może obejmować usunięcie przeszkody w odpływie moczu z rekonstrukcją moczowodu lub alternatywne odprowadzenie moczu z górnych dróg moczowych – wytworzenie urostomii.
Moczowody olbrzymie to rozpoznanie, które może budzić obawy wśród rodziców. Dzięki odpowiedniej diagnostyce i terapii możliwe jest skuteczne leczenie moczowodów olbrzymich.
Ważne jest wczesne wykrycie choroby i regularne monitorowanie stanu dróg moczowych przez urologa dziecięcego. To pozwala na utrzymanie dobrostanu dziecka i zapobieganie powikłaniom związanym z moczowodami olbrzymimi.
